livre et le café: Η φάρμα των ζώων

Φωτεινά θα λάμπουν της Αγγλίας τα λιβάδια

Και τα νερά θα κυλούν σαν διαμάντια καθάρια

Γλυκιά η αύρα που θα μας δροσίζει

Τη μέρα που η λευτεριά θα μας αγγίζει.

Αυτή την άγια μέρα θα 'χουμε στα χείλη

Κι ας έρθει ο θάνατος πριν ν' ανατείλει.

Γελάδες, Άλογα, Χήνες και Ορνίθια,

τη λευτεριά την κατακτούν ατρόμητα στα στήθια.

Ζώα της Αγγλίας, ζώα της Ιρλανδίας,

Ζώα όλης της γης, και όλης της πανίδας,

Την προσοχή σας δώστε στο νέο το χαρμόσυνο.

Το μέλλον το λαμπρό, έρχεται ευφρόσυνο.

Αυτό το τραγούδι οδήγησε τα ζώα στην πιο μεγάλη έξαψη. Πριν καλά-καλά τελειώσει ο Στρατηγός, είχαν αρχίσει να το τραγουδούν κι αυτά. Ακόμη και τα πιο χαζά ζώα είχαν πιάσει το ρυθμό και λίγες λέξεις, ενώ τα πιο έξυπνα, όπως τα σκυλιά και τα γουρούνια, έμαθαν όλο το τραγούδι απ' έξω μέσα σε λίγα λεπτά. Και μετά, ύστερα από μερικές δοκιμές, όλη η φάρμα άρχισε να τραγουδάει τα "Ζώα της Αγγλίας" με ένα καταπληκτικό συγχρονισμό. Οι αγελάδες μουγκάνιζαν, τα σκυλιά αλυχτούσαν, τα πρόβατα βέλαζαν, τα άλογα χλιμίντριζαν, οι πάπιες έκρωζαν. Ήταν τόσο ευτυχισμένα με το τραγούδι τους που τραγουδούσαν πέντε φορές στη σειρά κι ίσως συνέχιζαν να το τραγουδούν όλη τη νύχτα, αν δεν τους διέκοπταν.

Αυτοί είναι μερικούς από τους στίχους του επαναστατικού τραγουδιού που έλεγαν τα ζώα στη "Φάρμα των ζώων" του Τζωρτζ Όργουελ (George Orwell 1903-1950). Ο Όργουελ (του οποίου το πραγματικό όνομα είναι Eric Arthur Blair) έγραψε αυτό το πολιτικό μυθιστόρημα με σκοπό να δείξει με έναν αλληγορικό τρόπο τα γεγονότα μετά την Ρώσικη Επανάσταση του 1917, όπου έδιωξαν τον Τσάρο Νικόλαο Β' από την εξουσία. Η ιστορία που περιγράφει ο Όργουελ είναι κυρίως τα γεγονότα μετά την επανάσταση. Τα ζώα μην αντέχοντας τη δεσποτική και καταπιεστική συμπεριφορά του ιδιοκτήτη της φάρμας επαναστατούν και παίρνουν αυτοί τη φάρμα. Με τα γουρούνια να είναι τα πιο έξυπνα από τα άλλα ζώα, αναλαμβάνουν αυτά την αρχηγία σιγά-σιγά, ωστόσο και η δική τους συμπεριφορά αλλάζει.

Ο Βρετανός λογοτέχνης, καθώς ήταν δημοκρατικός σοσιαλιστής από την αρχή ήταν αρνητικός στον κομμουνισμό και υπήρξε βαθύτατα επικριτής του Ιωσήφ Στάλιν. Αυτό που ήθελε να κάνει ο Όργουελ ήταν να δημιουργήσει ένα πολιτικό και συγχρόνως καλλιτεχνικό ενιαίο σύνολο. Γι' αυτό και ο κάθε χαρακτήρας μέσα στην ιστορία έχει έναν συμβολισμό. Ο γέρος-Στρατηγός, ένα ηλικιωμένο γουρούνι είναι αυτός που πριν πεθάνει δίνει την ιδέα για την επανάσταση, αποτελεί ένα συνδυασμό του Μαρξ και του Λένιν. Στη συνέχεια βλέπουμε τον Ναπολέοντα, ένα θηριώδες γουρούνι που καταλήγει να είναι αρχικά ο αρχηγός της φάρμας και στη συνέχεια ο αφέντης της, συμβολίζει τον Ιωσήφ Στάλιν και φαίνεται να έχει το ρόλο του "κακού" στην ιστορία, ενώ ο Σνόουμπολ, αντίπαλος του Ναπολέοντα, ήταν ο αρχικός αρχηγός, ο οποίος εκδιώχθηκε από τον Ναπολέοντα και συμβολίζει ακριβώς τον Λέων Τρότσκι. Όλοι έχουν κάποιον συμβολισμό αλλά θα σταθώ σε έναν ακόμα, τον γάιδαρο Βενιαμίν, το γηραιότερο και σοφότερο από τα ζώα, ο μόνος που δεν ενθουσιάζεται για την επανάσταση και το μόνο που αναφέρει είναι "Η ζωή συνεχίζεται όπως πάντα-άσχημα.". Μέσα από τον σκεπτικισμό του Βενιαμίν παρατηρείται ότι υπάρχει μια δόση του ίδιου του Όργουελ, οι φίλοι του άλλωστε είχαν δώσει στον ίδιο το παρατσούκλι "γαϊδουρογιώργος".

Ο πρωτότυπος τίτλος ήταν "Animal Farm: A Fairy Story" και ο ίδιος ο συγγραφέας εξηγεί ότι η ιδέα για να γράψει το βιβλίο αυτό ήταν όταν είδε ένα παιδί να μαστιγώνει και να κουμαντάρει ένα πελώριο άλογο, αν αυτά τα ζώα ήξεραν τη δύναμή τους, δεν θα τους φέρονταν έτσι οι άνθρωποι. Αντίστοιχα αν οι άνθρωποι γνώριζαν τη δική τους δύναμη δεν θα υπήρχε τόση ταξική καταπίεση. Όταν τελείωσε με το έργο ήταν Φεβρουάριος του 1944, εκείνη την περίοδο ο Στάλιν έχαιρε υψηλής εκτίμησης, έτσι κανένας δεν ήθελε να εκδώσει τη "Φάρμα των Ζώων", ούτε καν ο δικός του εκδότης. Αφού, όμως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος διαδέχτηκε τον Ψυχρό Πόλεμο, το βιβλίο έγινε δημοφιλές και εκδόθηκε. Σύμφωνα με το Time είναι ανάμεσα στις 100 κορυφαίες Αγγλικές νουβέλες από το 1923 έως το 2005.

Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που δεν κουράζει και διαβάζεται εύκολα χωρίς ωστόσο να γίνεται απλοϊκό. Σε βάζει σε μια διαδικασία σκέψης σχετικά με την ταξική καταπίεση, το ιδανικό πολίτευμα, την εξουσία. Εγώ το βρήκα σαν αφορμή στη συνέχεια να ψάξω διάφορα πράγματα κοινωνιολογικού χαρακτήρα αλλά και κάποια ιστορικά γεγονότα. Το πιο ενδιαφέρον στη "Φάρμα των Ζώων" είναι πως εξελίσσονται τα γεγονότα και οι καταστάσεις και πως καταλήγει. Σημείωση: το βιβλίο γράφτηκε μετά τη συμφωνία της Τεχεράνης! Έτσι τελειώνει και η ιστορία με μία συμφωνία, όμως κρατάει ή δεν κρατάει; Πάντως ο Όργουελ επιβεβαιώθηκε.