Ο Αδιάφορος και άλλα κείμενα των νεανικών χρόνων

 Ένα παιδί που από τη στιγμή που της γέννησης του αρχίζει αυτόματα να αναπνέει, δεν γνωρίζει πόσο ζωτικός είναι για την ίδια τη ζωή του ο αέρας που φουσκώνει το στήθος του τόσο απαλά ώστε να μην το αντιλαμβάνεται καν. Και αν τυχόν πνιγεί στη διάρκεια ενός υψηλού πυρετού ή ενός σπασμού, τότε, προσπαθώντας απελπισμένα για την ύπαρξή του, παλεύει για την ίδια τη ζωή του, για τη χαμένη ηρεμία του, που δεν θα την ξαναβρεί παρά μονάχα με τον αέρα με τον οποίο δεν ήξερε πως ήταν αδιαχώριστη.

                                                                                                                                                                               "Ο αδιάφορος" 

Απόσπασμα από το διήγημα "Ο αδιάφορος" του Μάρσελ Προυστ (Marcel Proust, 1871-1922). Το βιβλίο που διάβασα πρόσφατα έχει άλλα τρία διηγήματα του Γάλλου συγγραφέα, "Πριν πέσει η νύχτα", "Άρωμα" και "Κατά της ασάφειας". Όλα τους εκπροσωπούν τη νεανική ηλικία του Προυστ, καθώς είναι οι πρώτες προσπάθειες συγγραφής ανοίγοντας το δρόμο για να γράψει το "Αναζητώντας το χαμένο χρόνο", ένα από τα σπουδαιότερα έργα του 20ου αιώνα, που αποτελεί και ένα είδος αυτοβιογραφίας.

 Τα τέσσερα αυτά διηγήματα δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα της συγγραφής του Προυστ, ωστόσο δεν παύουν να είναι η αρχή της πορείας του. 1893-1896 ο νεωτερικός συγγραφέας δημοσιεύει στο περιοδικό La Revue blance. "Ο αδιάφορος" δημοσιεύεται μαζί με το "Πριν πέσει η νύχτα" 1η Μαρτίου 1896. "Ο αδιάφορος' είναι το πρώτο από  τα διηγήματα και τοποθετείται  στο κοσμικό Παρίσι. Κύριο θέμα ο έρωτας της Μαντλέν ντε Γκουβρ προς τον Λεπρέ. Εκείνη είναι μια όμορφη γυναίκα με φιλαρέσκεια , που συγχρόνως διαθέτει σπουδαίο πνεύμα και στο πέρασμα της ακούει μόνο φιλοφρονήσεις. Αντίθετα για τον Λεπρέ οι περισσότεροι θεωρούν πως δεν έχει κάτι το εξαιρετικό, για την ακρίβεια χαρακτηρίζεται ως πολύ καλός αλλά ασήμαντος. Ο Λεπρέ βέβαια φαίνεται να απορρίπτει την Μαντλέν, να είναι αδιάφορος απέναντι της όπως άλλωστε αδιάφορο περνάει το ίδιο το διήγημα από τον κόσμο και στη συνέχεια από τον ίδιο τον Προυστ, μέχρι το 1978 που γίνεται πάλι γνωστό από τον Philip Kolb. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι ένα διήγημα που αξίζει αφού δείχνει τον έρωτα από τη γέννησή του μέχρι το τέλος του και τελικά ότι ο έρωτας είναι ένα αίσθημα χωρίς λογική που σε κάνει να ξεχνάς ποιος είσαι ωθώντας σε στο να χάνεις κάθε ίχνος αυτοεκτίμησης και όλα αυτά δοσμένα με ένα αριστοτεχνικό τρόπο.
 Το δεύτερο διήγημα "Πριν πέσει η νύχτα" είναι εξίσου αριστοτεχνικά δομημένο όπως το πρώτο. Και σε αυτό κυριαρχεί το πάθος και ο πόθος. Δύο φίλοι συζητάνε, η γυναίκα, η οποία είναι πολύ άρρωστη, εκμυστηρεύεται λίγο πριν το τέλος της το μεγάλο της μυστικό στο φίλο της. Η αμηχανία είναι αυτή που κυριαρχεί ανάμεσά στους δύο φίλους. Σε μια βεράντα, λοιπόν, στην εξοχή της Νορμανδίας την ώρα που ο ουρανός έχει γεμίσει χρώματα, κάνει την εξομολόγησή της και έτσι μέσα από την ηρωίδα του ο Προυστ αποκαλύπτει την ομοφυλοφιλική του φύση, με τρόπο καλαίσθητο και διακριτικό, χωρίς ίχνος χυδαιότητας.
 Στη συνέχεια ακολουθεί η "Ανάμνηση". Σε ένα ξενοδοχείο στη Τρουβίλ-σιρ-Μερ (όπου το 1981 ο Προυστ περνάει τις διακοπές του) ο ήρωας σπάει τη μελαγχολία του με μια σπάνια ευωδία που τον κάνει να νιώσει ηδονή. Ο Προυστ σε αυτό το κείμενο δείχνει τη δύναμη ενός αρώματος και πόσες αναμνήσεις μπορεί να προέρχονται από μυρωδιές.
 Τέλος, "Κατά της ασάφειας" είναι περισσότερο ένα κείμενο που αναδεικνύεται ο προβληματισμός του γύρω από την αλήθεια της λογοτεχνίας. Ο ίδιος ήταν ενάντια του συμβολισμού, έτσι φαίνεται να βάζει ένα 50χρονο που δεν γράφει λογοτεχνία να εξηγεί σε ένα νεαρό που γράφει λογοτεχνία ότι πλέον για να γίνει κάτι κατανοητό χρειάζεται μύηση.
 Προσωπικά και τα τέσσερα διηγήματα μου άρεσαν και τα απόλαυσα, ιδιαίτερα τώρα το καλοκαίρι που δεν χρειάζεται κάποιος να διαβάσει κάτι "βαρύ" και περίπλοκο, αλλά χρειάζεται στιγμές χαλάρωσης είτε στην παραλία, είτε στην αυλή, είτε σε ένα όμορφο μπαλκόνι έχοντας το βιβλίο του και ένα καλό, δροσερό καφέ, ωστόσο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να περιοριστούμε σε ασήμαντα και ανούσια αναγνώσματα, αντιθέτως αξίζει τον κόπο να ρίχνουμε μια ματιά στις πρώτες προσπάθειες ενός συγγραφέα που ξεχώρισε στους λογοτεχνικούς κύκλους του 20ου αιώνα.

                            

ΠΗΓΕΣ: Ο Αδιάφορος και άλλα κείμενα των νεανικών χρόνων, Μάρσελ Προυστ, Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ
"Ιστορία της Ευρωπαϊκής λογοτεχνίας: από τις αρχές του 18ου αιώνα μέχρι τον 20ο αιώνα, Εκδόσεις ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΑΣ
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CF%83%CE%AD%CE%BB_%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84