ΜΑΝΦΡΕΝΤ
...
Αλλά η θλίψη θα 'πρεπε να είναι ο οδηγός τον σοφών,
η λύπη είναι γνώση:
εκείνοι που ξέρουν τα περισσότερα
πρέπει να θρηνούν βαθύτερα για τη μοιραία αλήθεια,
το δέντρο της γνώσης δεν είναι αυτό της ζωής.
Δοκίμασα τη φιλοσοφία και την επιστήμη,
και τις πηγές του μυστηρίου και τη σοφία του κόσμου,
και το μυαλό μου έχει τη δύναμη να τα κάνει όλα αυτά κτήμα του -
αλλά δεν ωφελούν
έχω κάνει καλό σε ανθρώπους,
και έχω γνωρίσει την καλοσύνη
ακόμα και ανάμεσα σε ανθρώπους -
αλλά αυτό δεν ωφέλησε,
είχα τους εχθρούς μου,
και κανείς τους δεν με έκανε να σαστίσω,
πολλοί χάθηκαν μπροστά μου
αλλά αυτό δεν ωφέλησε,
το καλό, ή το κακό, η ζωή, οι δυνάμεις, τα πάθη,
όλα όσα βλέπω στ' άλλα όντα,
ήταν για μένα σαν τη βροχή πάνω στην άμμο,
από εκείνη την ακατανόμαστη ώρα.
Τον τρόμο δεν τον γνωρίζω,
και νιώθω την κατάρα να μην έχω φυσικό φόβο,
ούτε αδύναμο σφυγμό,
που να χτυπά μ' ελπίδες ή ευχές,
ή με μύχια αγάπη για κάτι πάνω στη γη.
...
Απόσπασμα από το έργο του Τζωρτζ Γκόρντον Μπάυρον (George Gordon Byron), γνωστός ως λόρδος Βύρωνας (1788-1824), "Μάνφρεντ" που ο ίδιος ο ποιητής του έδωσε τον υπότιτλο "δραματικό ποίημα".
...
Αλλά η θλίψη θα 'πρεπε να είναι ο οδηγός τον σοφών,
η λύπη είναι γνώση:
εκείνοι που ξέρουν τα περισσότερα
πρέπει να θρηνούν βαθύτερα για τη μοιραία αλήθεια,
το δέντρο της γνώσης δεν είναι αυτό της ζωής.
Δοκίμασα τη φιλοσοφία και την επιστήμη,
και τις πηγές του μυστηρίου και τη σοφία του κόσμου,
και το μυαλό μου έχει τη δύναμη να τα κάνει όλα αυτά κτήμα του -
αλλά δεν ωφελούν
έχω κάνει καλό σε ανθρώπους,
και έχω γνωρίσει την καλοσύνη
ακόμα και ανάμεσα σε ανθρώπους -
αλλά αυτό δεν ωφέλησε,
είχα τους εχθρούς μου,
και κανείς τους δεν με έκανε να σαστίσω,
πολλοί χάθηκαν μπροστά μου
αλλά αυτό δεν ωφέλησε,
το καλό, ή το κακό, η ζωή, οι δυνάμεις, τα πάθη,
όλα όσα βλέπω στ' άλλα όντα,
ήταν για μένα σαν τη βροχή πάνω στην άμμο,
από εκείνη την ακατανόμαστη ώρα.
Τον τρόμο δεν τον γνωρίζω,
και νιώθω την κατάρα να μην έχω φυσικό φόβο,
ούτε αδύναμο σφυγμό,
που να χτυπά μ' ελπίδες ή ευχές,
ή με μύχια αγάπη για κάτι πάνω στη γη.
...
Απόσπασμα από το έργο του Τζωρτζ Γκόρντον Μπάυρον (George Gordon Byron), γνωστός ως λόρδος Βύρωνας (1788-1824), "Μάνφρεντ" που ο ίδιος ο ποιητής του έδωσε τον υπότιτλο "δραματικό ποίημα".
Γραμμένο το 1817, έχει ως κεντρικό ήρωα τον Μάνφρεντ, που σημαίνει άνθρωπός της ειρήνης, ο οποίος αφού σκοτώνει την αγαπημένη του, τριγυρνάει στα βουνά τον Άλπεων αναζητώντας τη μοναξιά, καθώς δεν μπορεί να ταιριάξει με κανέναν από τους ανθρώπους αφού με το μοναδικό πλάσμα που τα κατάφερε είναι πλέον νεκρό. Άνθρωπος που μπορεί να καλέσει και να εξουσιάσει τα πνεύματα, ασχολείται με τα μυστήρια της γης, θα παλέψει με τους προσωπικούς του δαίμονες και θα έρθει αντιμέτωπος με τα πάθη του. Σε όλο αυτό το δράμα του Μάνφρεντ, θα εμφανιστεί για να τον βοηθήσει ο ιερωμένος Αβάς του αγίου Μαυρίκιου (προστάτης των στρατών και των πολεμιστών), καθώς θεωρεί ότι καταβάθος είναι ένα ευγενικό πλάσμα που μπορεί να βρει τη λύτρωση. Στο ποίημα εμφανίζονται, επίσης διάφορα πνεύματα, αλλά και η Νέμεσις με τον Αριμάν, το πνεύμα της καταστροφής.
Ο Μάνφρεντ που μπορεί μέσα στο έργο να χαρακτηρισθεί ως αμαρτωλός και άγιος, συμβολίζει τον εκπεσόντα άνθρωπο, που θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει την ταραγμένη ψυχή του ανήσυχου, παρορμητικού και τυχοδιώκτη Μπάυρον.
Αξιοσημείωτο είναι σε αυτό το έργο πως αν και χαρακτηρίζεται δραματικό ποίημα, κυρίαρχο στοιχείο είναι ο μονόλογος έναντι του διαλόγου και γενικότερα είναι έτσι δομημένο, ώστε έρχεται σε αντίθεση με τη δραματική τέχνη. Αυτό συμβαίνει, όμως, διότι έτσι επιτρέπεται στον ρομαντικό συγγραφέα να εκφράσει με απόλυτη ελευθερία το συναίσθημά του, τα όνειρα και τις βαθύτερες ανησυχίες του. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι ο Μπάυρον υπήρξε από τους κυριότερους εκπροσώπους του αγγλικού ρομαντισμού και το ίδιο το έργο ανήκει στο ρομαντισμό, το πνευματικό κίνημα που κυριάρχησε στο πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα, αφού έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά του. Το συναίσθημα, η ονειροπόληση, η φαντασία και κυρίως η μελαγχολία είναι φανερά σε όλη την έκταση του ποιήματος. Συγχρόνως υπάρχουν τα μοτίβα του θανάτου και της νύχτα, αναπόσπαστα μέρη των ρομαντικών έργων, ενώ δεν λείπει η έξαρση του λυρισμού και δεν παύει να κυριαρχεί το "εγώ" του πρωταγωνιστή.
Ο ρομαντισμός είχε χαρακτηρισθεί ως "αρρώστια του αιώνα", αφού ο ρομαντικός καλλιτέχνης πολλές φορές αισθανόταν να τον διακατέχει μια πρόωρη γήρανση, είχε τάσεις αυτοκτονίας, η οποία καταγράφεται ως η απόλυτη έκφραση μελαγχολίας που τον κυρίευε. Επιπλέον ο βίαιος θάνατος, που άλλωστε αναζητούσε, ήταν το έσχατο μέσο για να ξεφύγει από την άθλια ψυχική κατάσταση που τον χαρακτήριζε. Όλα αυτά τα στοιχεία μπορεί να τα διακρίνει κανείς στον Μάνφρεντ, ο οποίος δε σταματά να ξεδιπλώνει τα πάθη και τις αγωνίες του μπροστά στα προβλήματα της ανθρώπινης μοίρας.
Εμένα προσωπικά μου άρεσε, πρώτον γιατί ήταν κάτι διαφορετικό από αυτά που διαβάζω τον τελευταίο καιρό που κυρίως είναι μυθιστόρημα-ρεαλισμός και δεύτερον σε μεταφέρει σε μια ατμόσφαιρα πιο μαγική και ονειρική σε συνδυασμό με το μελαγχολικό στοιχείο και σε βοηθάει να κατανοήσεις ότι ο ρομαντισμός δεν έχει στην ουσία την έννοια που του έχουμε αποδώσει σήμερα. Αν και θα προτιμώ πάντα τον ρεαλισμό, ήταν ωραία που θυμήθηκα το κίνημα του ρομαντισμού και έψαξα να μάθω κάτι παραπάνω για το λόρδο Βύρωνα. Συγχρόνως όλη αυτή η μελαγχολία που μου έβγαλε το ποίημα με βοήθησε να βλέπω μετά την ανάγνωση τα πράγματα πιο θετικά (όσο γίνεται στις μέρες μας και πάντα σε σχέση με μένα). Οπότε είναι κάτι που προτείνω για ανάγνωση, αν και είναι μικρό, ωστόσο απαιτεί συγκέντρωση για να κατανοηθεί σε όλη του την έκταση.
Πίνακας του εξωφύλλου:
Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ (1744-1840)
Ο περιηγητής πάνω από τη θάλασσα της ομίχλής
Αφιερωμένο σε μια φίλη που μου έκανε δώρο το βιβλίο και μου έδωσε την ευκαιρία να διαβάσω το "Μάνφρεντ"
Πηγές: ΜΑΝΦΡΕΝΤ, ΕΝΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ, Λόρδος Μπάυρον, μετάφραση και επίμετρο: Δημήτρης Ζάχος, εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ
"Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας: από τις αρχές του 18ου αιώνα έως τον 20ο αιώνα. εκδόσεις "Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Πάτρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου